"Beyaz Gemi"

Kitabın Adı: Beyaz Gemi

Orijinal Adı: Ak Keme

Yazarı: Cengiz (Çıngız) Aytmatov

Çeviren: Refik Özdek

Yayınevi: Ötüken Yayınları

Türü: Dram, Yaşam, Mit, Efsane

Sayfa Sayısı: 174

Satın Al: D&R

Tanıtım Bülteni / Arka Kapak:

Beyaz Gemi, Aytmatov’un, edebiyat aleminde geniş akisler uyandıran, verilmek istenen mesajla yaratılan tiplerin büyük bir uyum sağladığı eserlerinden biridir.

Romanın kahramanı yedi sekiz yaşlarında bir çocuktur. Çocuk, saflığın, bozulmamışlığın ve geleceğin sembolüdür. Aytmatov, çocuğun saf ve temiz dünyasından, hayatın acı ve çıplak gerçeğine uzanan bir roman kurgusunu meydana çıkarmayı başarır. Ona göre; çocukluk, gelecekteki insan karakterinin tohumudur. Çocukluk gerçek ana dili öğrenmeye ve çevresindeki insanlarla, tabiatla ve özellikle kültürle bağlarını hissetmeye başladığı dönemdir.

Aytmatov, Beyaz Gemi ile destan, efsane ve masal gibi çoğu şifahi edebiyat unsurlarını eserlerine sokmaya başlar. Geçmişi temsil eden dede ile geleceği temsil eden çocuk arasında dramatik bir ilişki kurarak insan duygu ve düşüncelerine kendine has yorumlar getirir.

Yorum 

Beyaz Gemi kitabı şöyle başlıyor:

“Onun iki masalı vardı. Biri kendisinindi ve başka kimse bilmezdi. Ötekini ise dedesi anlatmıştı ona. Sonra ikisi de yok olup gitti.”

Giriş cümlesinden de anlayacağınız gibi eserimiz iki hikaye üzerine kurulu. Bunlardan biri Mümin adlı dedemizin uruusu, yani boyu hakkındaki hikayedir. Kırgızlar kırk boydan oluşmaktadır ve Mümin dedemizde kendi boyunun yani Buguların (Maral) hikayesini torununa anlatır. -Onların boyunun nasıl ortaya çıktığını, Issık Göl’e nasıl geldiklerini-

Diğer hikaye ise; yedi sekiz yaşlarındaki küçük çocuğun hikayesidir. Onun hikayesi annesi ile babasının onu terk etmesiyle başlamıştır. Annesi şehirde kendine yeni bir hayat kurmuştur, babası ise; başka bir kıyıda kendi hayatını kurmuştur. Issık Göl’ün ortasında Beyaz gemi’de çalışmaktadır küçük karakterimizin babası. O yüzden küçük çocuk her zaman dağın tepesine çıkarak dürbünden gemiyi gözetlemeye başlar. Hayali bir balık olmak ve babasına ulaşmaktır. Bu arada küçük karakterimiz dedesiyle, üvey nenesiyle, eniştesi Orozkul ve eşi Bekey Teyze’yle  ve birkaç aile üyesiyle yaşamaktadır.

Bekey Teyze kısırdır ve bu yüzden Orozkul’dan sürekli şiddet görmektedir. Orozkul ise oldukça gaddardır. Tek Bekey Teyze’ye değil çevresindeki diğer insanlara da zarar vermektedir. Onun bu durumu çocuğu olmamasından kaynaklıymış gibi görünse de bence doğasında vardır.

Bu kısımda kitaptan bir alıntı paylaşmak istiyorum:

“ Bir eşeğe eşek olduğunu ispat edemezsin ki…” (Sayfa: 98)

Kitap hakkında genel düşüncelerime gelirsem eğer; bence Orozkul evlat özlemini küçük çocukla sağlayabilirdi. Böylelikle etrafına karşı tutumu da iyi olurdu ama onun gözünde mal mülk o kadar önemliydi ki kendi kanından birine kalmalıydı.

Küçük çocuk geleceğin ve hayallerin sembolüydü. Onun hayal alemine dalışı ve bir taşı bile tank olarak düşlemesi onun karakterini çok iyi yansıtmıştı.

Kitabın yayınevi kısmı  hakkında konuşacak olursam eğer: bazı yerlerde Kırgızca sözcükler kullanılmıştı ve bunları ben Kırgızca bildiğim için anladım ama eminim bazılarınız anlamamışsınızdır diye düşünüyorum. Bunun dışında yine bazı yerlerde hatalar mevcuttu çeviri hususunda.

Genel olarak güzel olsa da, beni biraz sıktı açıkçası. Bunun da en büyük etkisi her zaman söylediğim gibi hikayenin bazı kısımlarında kendi yaşamımdan kesintiler bulmam. Anlayacağınız Cengiz (Çıngız) Aytmatov hikayedeki her şeyi çok iyi tasvir etmiş, sanki kitabı okuyor gibi değil de olayın içinde yaşıyor gibisiniz. Bu arada kitabın birde filmi mevcut. Benim gibi Kırgızca bilenler YouTube’den filmini izleyebilirler.

Şimdilik söyleyeceklerim bu kadar. Bir dahaki yazımda görüşmek dileğiyle…

Puanlama: